Basisscholen verwelkomen extra lichting kleuters: ‘Coronababy’s’ bereiken schoolleeftijd

Basisscholen in Nederland krijgen dit schooljaar te maken met een opvallende toename van nieuwe kleuters. De kinderen die tijdens de coronapandemie in 2021 werden geboren, zijn inmiddels vier jaar oud en maken hun eerste schooldag mee. Dit zorgt voor extra druk op scholen die al worstelen met een tekort aan leerkrachten.

Tijdens de lockdowns zaten veel gezinnen noodgedwongen thuis. Voor sommige stellen bood die periode juist meer rust en tijd om aan gezinsuitbreiding te denken. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) sprak destijds zelfs over een golf van ‘geluksgeboorten’.

In totaal werden in 2021 bijna 180.000 kinderen geboren – ruim 10.000 meer dan in een gemiddeld jaar. Deze grotere groep kinderen stroomt nu massaal het basisonderwijs in. In het zuiden van het land, waar de zomervakantie als eerste eindigde, zijn de kleuterklassen inmiddels alweer gestart.

Volgens cijfers van het CBS melden zich dit schooljaar gemiddeld anderhalf tot twee extra kleuters per basisschool aan. Omgerekend betekent dit dat de jongste groepen zo’n 6 procent voller worden. Het ministerie van Onderwijs verwacht daardoor voor het eerst in jaren een lichte stijging van het totale aantal basisschoolleerlingen: ongeveer 1.465.700 in totaal.

Toch is het effect tijdelijk. Na 2021 zakte het geboortecijfer weer terug naar het gebruikelijke niveau, waardoor de piek in leerlingenaantallen na enkele jaren zal verdwijnen.

Waar scholen al jaren kampen met een groot tekort aan leraren, maakt deze extra instroom de situatie nog nijpender. Afgelopen winter werd het tekort geschat op zo’n 7.700 leerkrachten. Veel scholen lossen dat op door docenten meer uren te laten draaien of door stagiairs en onbevoegde krachten in te zetten.

“Op papier lijkt de formatie vaak rond, maar zodra iemand ziek is, ontstaat er meteen een groot probleem,” waarschuwt de Algemene Onderwijsbond. Vooral scholen in kwetsbare wijken hebben het zwaar: “Daar stapelen de problemen zich het snelst op.”

De onderwijssector vreest dat de werkdruk en het lerarentekort de kwaliteit van het onderwijs verder ondermijnen. Steeds vaker verlaten leerlingen de basisschool zonder voldoende basis in lezen, schrijven en rekenen – vaardigheden die essentieel zijn voor hun toekomst.

Een andere complicerende factor is dat het extra ondersteuningsbudget, dat de overheid in 2022 beschikbaar stelde om de gevolgen van corona op te vangen, inmiddels is opgebruikt. Veel scholen konden hiermee tijdelijk extra hulp in de klas financieren, maar die mensen verdwijnen nu weer uit het onderwijs.

Volgens een raming van de overheid zal het lerarentekort ook de komende tien jaar aanhouden. Ondanks pogingen om nieuwe instroom te stimuleren, zullen scholen moeten leren omgaan met structurele schaarste. Voorlopig betekent dit: grotere groepen, meer schuiven met roosters en blijvende druk op leerkrachten.